ฟิล์มขาวดำ120 สิ่งที่บางครั้งสามารถเกิดขึ้นได้คือคราบขี้กลาก เพราะมันคืเกิดขึ้นจากความสัมพันธ์ของอากาศ, น้ำยาเคมีที่เคลือบลงบนตัวฟิล์มและส่วนผสมของตัวฟิล์มในการผลิตและตัววัสดุกระดาษที่พันตัวฟิล์มไว้ ซึ่งไม่มีความแน่นอนในการกันไม่ให้มันเกิดขึ้น ซึ่งจะไม่เกี่ยวว่าเป็นฟิล์มใหม่หรือฟิล์มเก่าที่บูดหรือหมดอายุก็เกิดได้หมด




ในฟิล์มขาว-ดำมีส่วนผสมของเจลาตินเงินที่ใช้ในช่วงแรกเป็นสารเคมี/วัสดุที่ไวต่อแสง ซึ่งมันจะsensitiveมากกว่าของตัวฟิล์มสี แต่ไม่ใช่ว่าฟิล์มสีไม่เป็นนะครับ เป็นเหมือนกัน แต่โอกาสเกิดขึ้นจะค่อนข้างน้อยมากๆ เมื่อเทียบกับฟิล์มขาวดำ

กรณีที่ฟิล์ม2ม้วน ที่ผลิตเลขล็อตเดียวกัน ซื้อจากประเทศเดียวกัน แต่ซื้อคนละร้าน เอากลับมาพร้อมกัน เก็บเหมือนกัน เอามาถ่ายพร้อมกัน ม้วนนึงปกติ อีกม้วนมีขี้กลาก นั่นขึ้นอยู่กับว่าร้านสต็อคแบบไหนครับ บางร้านอาจจะเอาฟิล์มไว้ข้างนอก พอหมดค่อยเติม หรือ ว่ายังไงอันนี้อาจจะต้องดูที่ร้านนั้นๆอีกทีครับ


ถ้าเอามาถ่ายงานจริงจัง ก็อาจจะต้องทำใจยอมรับความเสี่ยงตรงนี้กันหน่อย แต่ถ้าเอามาถ่ายเล่น อยากให้มองในอีกมุมว่า คราบขี้กลากมันไม่สามารถเกิดขึ้นได้กับกล้องดิจิตอล และกล้องดิจิตอลก็เลียนแบบไม่ได้ พูดแบบเข้าใจง่าย มันเกิดขึ้นกับการถ่ายด้วยฟิล์มขาวดำขนาด120เท่านั้น ซึ่งอยากให้มองว่ามันเป็น Special Effect สิ่งพิเศษที่ธรรมชาติช่วยสร้างสรรค์ให้น่าจะดีกว่า
Eastman 500T/5219

แต่ก็นั้นแหละ น้อยคนจะยอมรับและเข้าใจตรงนี้ได้ เพราะทุกคนก็คงคาดหวังว่าจะได้รูปที่เนียนสวยคมชัด กับการถ่ายกล้องฟิล์ม ซึ่งมันอาจจะย้อนแย้งไปหน่อย เพราะความเป็นฟิล์มมันไม่มีทางให้ลายละเอียดเนียนสวยคมชัดได้อยู่แล้ว มันก็ได้แค่ระดับนึง ถ้าคาดหวังตรงนี้ คิดว่าการถ่ายฟิล์มคงจะไม่ตอบโจทย์แล้วนะครับ
ส่วนตัวชอบมากๆ และมองว่าสวยเลย ถ้ามีขี้กลากแบบจางๆ ไม่เยอะเกินไป มันดูมีเสน่ห์ของความเป็นฟิล์มขาวดำดี เพราะถ่ายด้วยกล้องดิจิตอลก็ไม่มีทางได้effect แบบนี้
Eastman 200T/5213

รูปนี้เหมือนจะมีแต่เป็นขี้กลากแบบอ่อนๆบางๆ ยังไม่เยอะมาก ซึ่งส่วนตัว ถ้ามาแบบน้อยๆประมาณนี้ ชอบมากๆ เพราะมันดูเป็นเสน่ห์ของฟิล์มแบบนึงที่ ถ้าถ่ายรูปด้วยกล้องดิจิตอลไม่สามารถจะทำแบบนี้ได้ ต่อให้จะให้ filter หรือ ให้ai ปรับแต่บน LR/PS ยังยังส่วนตัวก็ยังเชื่อว่า มันต่างกันและแทนกันไม่ได้อยู่ดีครับ
Ilford HP5 Plus 400 [62CHN7X01/01] Expired FEB 2021












Ilford HP5 Plus 400 [62CHN7X01/07] Expired FEB 2021












พอดีรูปสุดท้ายเกิดจาก Back Magazine ของกล้องHasselblad ช่องว่างระหว่างเฟรมขยับห่างขึ้นเรื่องๆ เลยทำให้รูปสุดท้ายถ่ายเกือบไม่ติดครับ
Ilford HP5 Plus 400 [66AHN1C01/02] Expired JUNE 2021












Ilford HP5 Plus 400 [70AHN7X01/01] Expired OCT 2021












Rollei RPX 25
Rollei RPX 25 Expired 08.2023 [382199]

Rollei RPX 100
Rollei RPX 100 Expired 10.2023 [376607]



อันนี้ อันกล่องสีขาว ล็อตสินค้า 723 Expired 03.2024 ล้างด้วยน้ำยา (Develop) D76 (1+3) 20min 20°C


อันนี้ อันกล่องสีดำ ล็อตสินค้า 383889 Expired 07.2024 ล้างด้วยน้ำยา (Develop) D76 (1+3) 20min 20°C
Kodak TMAX100 Expired 06.2017




Fomapan 200


Neopan 100 ACROS II


เจอขี้กลากมาแทบจะทุกยี่ห้อเลย Rollei, Fomapan, Fuji, Kodak, ilford แต่ก็เฉยๆ แค่สงสัย ทำไมกับฟิล์มสีแทบไม่มีขี้กลากให้เห็นเยอะหรือบ่อยเท่าฟิล์มขาวดำ ถ้าใช้เนื้อกระดาษคนละประเภท ทำไมไม่ใช่เหมือนกัน??






สำหรับใครที่ อาจจะอ่านแล้ว งง กับ คำพูด คำเขียนของผม ผมมีทางแก้ครับ โดยให้ AI Chat GPT เรียบเรียงให้เป็นคำ อ่านง่าย คิดว่าน่าจะเข้าใจกว่าที่ผมกำลังอธิบายข้างต้น

ขี้กลาก (หรือที่เรียกว่า “fungus” หรือ “mold”) บนฟิล์มขาวดำขนาด 120 หรือ medium format มักเกิดจากปัจจัยหลายประการที่เกี่ยวข้องกับลักษณะเฉพาะของฟิล์มชนิดนี้และวิธีการเก็บรักษา เช่น
1. กระดาษรองหลังของฟิล์ม 120
• ฟิล์มขนาด 120 มี กระดาษรองหลัง (paper backing) ซึ่งฟิล์ม 35mm ไม่มี
• กระดาษรองหลังสามารถดูดซับความชื้นจากอากาศได้ง่าย โดยเฉพาะในสภาพแวดล้อมที่ร้อนและชื้น ทำให้เกิดเชื้อราและคราบขี้กลากได้
• กระดาษรองหลังยังอาจมีสารเคลือบที่เมื่อเสื่อมสภาพแล้วจะทำให้เกิดจุดด่างบนฟิล์ม
2. การเก็บรักษาที่ไม่เหมาะสม
• หากฟิล์มถูกเก็บในที่ร้อนและชื้นเป็นเวลานาน จะทำให้เกิดเชื้อราหรือปฏิกิริยาเคมีที่ทำให้เกิดคราบ
• ความชื้นสูง (มากกว่า 60%) ทำให้สารเคลือบและเจลาตินบนฟิล์มมีโอกาสเกิดเชื้อราได้ง่าย
3. อายุของฟิล์มและคุณภาพการผลิต
• ฟิล์มเก่าหรือหมดอายุมักจะมีปัญหาขี้กลากมากขึ้น โดยเฉพาะฟิล์มที่ผลิตก่อนปี 2000 ซึ่งอาจใช้สารเคลือบบางชนิดที่เสื่อมสภาพเร็วกว่า
• ฟิล์มจากบางยี่ห้อมีแนวโน้มเกิดขี้กลากมากกว่าฟิล์มคุณภาพสูง เช่น ฟิล์มที่ผลิตในบางช่วงปีที่มีปัญหาด้านควบคุมคุณภาพ
4. ปฏิกิริยาเคมีกับบรรจุภัณฑ์
• ในบางกรณี สารเคมีจากกาวที่ใช้ปิดม้วนฟิล์ม หรือสารในกล่องกระดาษที่เสื่อมสภาพ อาจทำปฏิกิริยากับชั้นอิมัลชันของฟิล์ม ทำให้เกิดจุดด่างหรือคราบขี้กลาก
5. การล้างฟิล์มและสารเคมีที่ตกค้าง
• หากล้างฟิล์มไม่สะอาด มีสารเคมีตกค้าง เช่น ฟิกเซอร์ (fixer) หรือสารชะล้าง อาจทำให้เกิดการสะสมของคราบที่คล้ายขี้กลาก
• น้ำที่ใช้ล้างฟิล์มมีแร่ธาตุสูง (hard water) อาจทำให้เกิดคราบบนฟิล์ม
วิธีป้องกันขี้กลากบนฟิล์ม 120
1. เก็บฟิล์มในที่แห้งและเย็น
• ใช้กล่องสูญญากาศหรือถุงซิปล็อกพร้อมซองกันชื้น
• เก็บในตู้เย็นที่อุณหภูมิประมาณ 5°C และนำออกมาให้ฟิล์มปรับอุณหภูมิก่อนใช้งาน
2. ใช้ฟิล์มให้เร็วขึ้น
• หากซื้อฟิล์มมาแล้ว ไม่ควรเก็บไว้นานหลายปีโดยไม่ได้ใช้งาน
• ฟิล์มหมดอายุมีโอกาสเกิดปัญหาขี้กลากมากขึ้น
3. ตรวจสอบฟิล์มก่อนใช้งาน
• หากฟิล์มดูมีคราบผิดปกติ ควรลองใช้ฟิล์มอื่นแทน
• หลีกเลี่ยงฟิล์มที่มีร่องรอยของเชื้อรา เพราะอาจแพร่กระจายไปยังฟิล์มม้วนอื่น
4. ล้างฟิล์มให้สะอาดและแห้งสนิท
• ใช้น้ำกลั่นหรือน้ำที่ไม่มีแร่ธาตุสูงเพื่อล้างฟิล์ม
• ตากฟิล์มในที่อากาศถ่ายเทดีและปราศจากฝุ่น
สรุป
ขี้กลากบนฟิล์ม 120 เกิดขึ้นบ่อยเพราะมี กระดาษรองหลังที่อุ้มน้ำและเสื่อมสภาพง่าย ประกอบกับ ความชื้น การเก็บรักษาที่ไม่เหมาะสม และอายุของฟิล์ม วิธีป้องกันที่ดีที่สุดคือเก็บฟิล์มในที่แห้งและเย็น ใช้ฟิล์มให้เร็ว และล้างฟิล์มให้สะอาด
คุณเคยเจอขี้กลากบนฟิล์มแบบไหนบ้าง? เป็นฟิล์มเก่าหรือฟิล์มใหม่?
